Jak wskazują badania, stan jamy ustnej znacznie wpływa na ocenę jakości życia osób starszych. Brak problemów w tej kwestii oznacza dla nich dobrostan psychiczny oraz fizyczny, a także możliwość pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.

Wraz z pojawieniem się pierwszych oznak starości pogarsza się także jakość uzębienia. Częstym problemem są również wszelkiego rodzaju dolegliwości ze strony jamy ustnej. Warto dbać o ich wyleczenie, gdyż ich wpływ może skutecznie obniżyć jakość życia seniorów.

Suchość jamy ustnej

Jedną z częściej zgłaszanych dolegliwości ze strony jamy ustnej jest tak zwana kserostomia, czyli suchość jamy ustnej. Jest ona uznawana za jeden z objawów postępującego procesu starzenia się organizmu i polega na tym, iż w jego wyniku zmniejsza się ilość wydzielanej śliny. Może to być spowodowane właśnie zmianami starczymi, ale równie często na przyczynę wskazuje się proces chorobowy ogólnoustrojowy bądź przyjmowanie wielu leków, ale nie tylko. Jak twierdzą badacze do przyczyn miejscowych pojawienia się suchości jamy ustnej można zaliczyć chociażby oddychanie ustami oraz palenie tytoniu. W kwestii przyczyn ogólnoustrojowych są to chociażby: niedobór witaminy B, zaburzenia wodno-elektrolitowe po biegunkach, udarze cieplnym lub wymiotach, cukrzyca, reakcja na legi przyjmowane ogólnoustrojowo, itp.

Wyróżnia się dwa rodzaje kserostomii: prawdziwą oraz rzekomą. W pierwszej z nich następuje zmniejszenie się wydzielania śliny. Druga, tak zwana objawowa, wskazuje na to, iż ślinianki działają prawidłowo, jednak chory ma uczucie suchości i palenia w jamie ustnej. Objawy powiązane z obydwoma typami powodują, iż pacjent ma problemy w mówieniu, jedzeniu, połykaniu oraz prawidłowym odczuwaniu smaku. W konsekwencji prowadzi to do zaniku apetytu oraz niedoborów żywieniowych.

Zespół palących ust

U osób starszych jest to, obok kserostomii, jeden z częściej występujących problemów w obrębie jamy ustnej. Polega na występowaniu subiektywnego uczucia pieczenia lub palenia w ustach. Schorzenie to może również objawiać się drętwieniem błony śluzowej jamy ustnej. Negatywne odczucia narastają w ciągu dnia, a ich kulminacja następuje wieczorem, co niekiedy może utrudniać zasypianie. Co ciekawe, w trakcie badania klinicznego lekarz nie obserwuje zazwyczaj żadnych zmian patologicznych.

Wyróżnia się trzy rodzaje zespołu palących ust, różniących się miedzy sobą długością występowania oraz natężeniem dolegliwości. Typ pierwszy oznacza brak odczuwania dyskomfortu w nocy. Pojawia się on w ciągu dnia i narasta wraz z jego końcem, kiedy to następuje najsilniejsze pieczenie. Objawy występują każdego dnia. W typie drugim objawy pojawiają się tuż po przebudzeniu, trwają przez cały dzień. Występują codziennie. Z kolei w typie trzecim objawy nie pojawiają się codziennie.

Lekarze nie wiedzą dokładnie, z jakiego powodu pojawiają się pieczenie oraz palenie w obrębie jamy ustnej. Wskazują jednak na takie przyczyny miejscowe, jak na przykład alergie, niewłaściwie wykonane protezy, nieodpowiednią higienę jamy ustnej, itp. Przyczynami ogólnymi mogą być tutaj chociażby choroby przewodu pokarmowego, niedobory witamin z grupy B oraz kwasu foliowego, choroby dermatologiczne, radioterapia lub chemioterapia.

Kandydoza jamy ustnej

Jest to nic innego tylko grzybica jamy ustnej wywołana przez grzyb drożdżopodobny Candida. Pojawia się ona najczęściej u osób starszych, które noszą protezy zębowe. Istnieje wiele rodzajów tego schorzenia, które charakteryzuje się ze względu na miejsce przebywania i rozwijania się infekcji, na przykład pomiędzy protezą a dziąsłem w przewlekłej kandydozie zanikowej, ale również na rodzaj szczepu. Bez względu na rodzaj grzyba Candida wywołujący zakażenie, niezbędne jest specjalistyczne leczenie.

Stomatopatie protetyczne

Są to zmiany w obrębie śluzówki jamy ustnej wywołane stosowaniem protez stomatologicznych, zarówno częściowych, jak i całkowitych, wykonanych z tworzywa akrylowego. Przyczynami ich powstawania są tutaj takie czynniki jak: urazy mechaniczne (złe przyleganie, nierówność lub szorstkość), nieprawidłowa okluzja, infekcja wywołana grzybami drożdżopodobnymi, urazy chemiczne, zmiany błony śluzowej pojawiające się z wiekiem.

Schorzenie to można rozpoznać dzięki charakterystycznym objawom. Należą do nich między innymi: zmiany zapalne oraz obrzęk błony śluzowej, rozrostowe zapalenie błony śluzowej, bolesność podczas zakładania protez, rogowacenie błony śluzowej, odczucie pieczenia oraz suchości, zapalenie kącików ust. Symptomy te powodują problemy w noszeniu protez, co może z kolei stać się początkiem upośledzenia mówienia, przyjmowania pokarmów, powstania zaburzeń w sferze psychicznej.

Choroby w obrębie jamy ustnej występują szczególnie u osób starszych, gdyż wraz z wiekiem dochodzi do zmian w całym jej obrębie. Są one następstwem naturalnego procesu starzenia się organizmu, ale pojawiają się również jako następstwo utraty tkanek twardych zębów i postępowaniem wielu chorób ogólnoustrojowych. Niekiedy ich przyczyną może być również stosowanie określonych rodzajów leków. Wiele z tych dolegliwości powinno być leczonych stomatologicznie oraz w trybie ogólnolekarskim.