Zabiegi w ramach opieki paliatywnej przeznaczone są dla osób cierpiących z powodu chorób nieuleczalnych, niepoddających się leczeniu przyczynowemu, ale także postępujących i ograniczających życie. Dotyczą one nie tylko chorego, ale również jego rodziny.

Medycyna paliatywna to dział medycyny, w ramach którego głównym zadaniem jest sprawowanie opieki nad osobami chorymi, znajdującymi się w terminalnym stadium choroby. Jej celem nie jest już wyleczenie chorego ani zatrzymanie procesu chorobowego, lecz poprawienie jakości życia podopiecznego na ostatnim etapie choroby.

Opieka paliatywna

Głównym zadaniem osób sprawujących opiekę paliatywną nad chorym jest załagodzenie objawów powodujących cierpienie. Mowa tutaj przede wszystkim o bólu, ale również innych dolegliwości związanych z chorobą, na które składają się chociażby wymioty, duszności bądź brak apetytu. Dodatkowo opieka paliatywna ma zapewnić większy komfort życia u chorych, a także zapewnić wsparcie psychiczne i duchowe dla jego samego, jak i jego najbliższych.

Jak można wyczytać w przepisach prawnych dotyczących opieki paliatywnej i hospicyjnej, usługi te mają na celu zapewnienie wszechstronnej i całościowej opieki oraz leczenia objawowego u osób chorujących na nieuleczalne, niepoddające się leczeniu przyczynowemu, postępujące i ograniczające życie choroby. Opieka taka jest zatem ukierunkowana na poprawę jakości życia, zapobieganie bólowi oraz innym objawom somatycznym, łagodzenie cierpień psychicznych oraz duchowych i socjalnych. Co bardzo ważne, usługi takie mogą być świadczone zarówno w formie stacjonarnej (w hospicjum stacjonarnym lub na oddziale medycyny paliatywnej), domowej w ramach tak zwanego hospicjum domowego oraz ambulatoryjnych w poradni medycyny paliatywnej.

Ten rodzaj opieki powinien być sprawowany przez interdyscyplinarny zespół, w skład którego wchodzą lekarze, pielęgniarki, opiekunowie medyczni, wolontariusze, kapelani, pracownicy socjalni, psycholog oraz fizjoterapeuci. Warto w tym miejscu zauważyć, że szczególnie rola pielęgniarki jest tutaj niezwykle istotna – to ona odpowiedzialna jest za codzienne towarzyszenie umierającemu pacjentowi, podczas gdy lekarze monitorują poziom odczuwanego bólu i określają jego potrzeby.

Wśród chorób pozwalających na zakwalifikowanie do skorzystania z usług opieki paliatywnej wymienia się różnego rodzaju nowotwory, choroby metaboliczne, następstwa zatrucia takimi substancjami jak leki, następstwa wielu urazów oraz zakażenie wirusem HIV. Nie jest to jednak lista kompletna i przed ubieganiem się o objęcie tego typu opieką dobrze sprawdzić obecnie obowiązujące przepisy prawne, szczególnie, iż świadczenia te podzielone są również ze względu na przedział wiekowy chorych (osobne listy dla dzieci i młodzieży oraz dorosłych).

Opieka paliatywna w domu

Jak już wiemy, istnieje możliwość sprawowania opieki paliatywnej w domu, w ramach tak zwanego hospicjum domowego. Usługi zagwarantowane w jego zakresie obejmują przede wszystkim świadczenia opieki zdrowotnej wykonywane zarówno przez lekarzy, jak i pielęgniarki, leczenie bólu zgodnie ze standardami Światowej Organizacji Zdrowia, ale również leczenie innych objawów somatycznych. Ponadto zapewnia się opiekę psychologiczną oferowaną choremu oraz jego rodzinie. W skład należnych świadczeń należy również zaliczyć pomoc rehabilitantów, zapobieganie powikłaniom, badania oraz ordynację leków.

Sprawując opiekę w ramach hospicjum domowego należy stosować się do określonych zasad. Pierwsza z nich zakłada całodobowy dostęp do świadczeń sprawowanych przez lekarza. Podobnie ma się rzecz z usługami świadczonymi przez pielęgniarkę. Porady lekarskie udzielane są według potrzeb, jednak nie rzadziej niż 2 razy w miesiącu. Wizyty pielęgniarskie również przydzielane są zgodnie z zapotrzebowaniem, ale nie rzadziej niż 2 razy w tygodniu. W przypadku pozostałego personelu- wizyty odbywają się zgodnie z harmonogramem zaprezentowanym przez lekarza. W ramach opieki paliatywnej domowej, pacjenci mają możliwość nieodpłatnego wypożyczenia sprzętu rehabilitacyjnego i zaopatrzenia ortopedycznego.

Warto w tym miejscu zauważyć, iż personel wchodzący w skład hospicjum domowego ma wiele zadań. Przede wszystkim ustala on leczenie i zabiegi pielęgnacyjne. Jednocześnie udziela odpowiedzi na pytania kierowane zarówno przez samego chorego, jak i członków jego rodziny. Dodatkowo, pełni funkcję edukacyjną w kwestiach opiekuńczych oraz pielęgnacyjnych, a także pomaga w uzyskaniu świadczeń. W przypadku nasilenia bólu lub duszności lub w momencie wystąpienia problemów opiekuńczych, mogą oni sugerować przyjęcie podopiecznego do ośrodka świadczącego usługi opieki paliatywnej - ostateczna decyzja w tej kwestii powinna zostać podjęta przez chorego, oczywiście o ile jest to możliwe.

W przypadku jeśli chory nie kwalifikuje się do przyjęcia do hospicjum domowego, istnieje możliwość objęcia go długoterminową opieką domową. W jej ramach pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej wraz z lekarzem oraz położną podstawowej opieki zdrowotnej przejmują czynności wynikające z zaleceń lekarskich oraz wywiadu przeprowadzonego podczas pierwszej wizyty pielęgniarskiej w domu pacjenta. W takim przypadku czas objęcia opieką jest określony, a ocena stanu zdrowia odbywa się zawsze pod koniec miesiąca w trakcie wizyty pielęgniarki. Opiekę przerywa się, kiedy pacjent otrzyma, co najmniej, 40 punktów w skali Barthel.