Pod wieloma względami ilość wypijanej wody jest istotniejsza, niż to, czy uda się zaspokoić zapotrzebowanie energetyczne. W przypadku osób starszych jednak potencjalne groźne jest nie tylko odwodnienie, ale także wypijanie zbyt dużej ilości wody. Ile tak naprawdę powinny pić osoby starsze?

2,5 litra. Tylko czy na pewno?

Wielu dietetyków upiera się, aby uznać, że optymalną ilością wody jest około 2,5 litra na dobę. To teza, której nie da się w pełni obronić, ale podstawowy zarzut w tym przypadku brzmi: to zalecenia dla osoby w średnim wieku i o przeciętnym poziomie aktywności. Drugi problem polega na tym, że nawet dietetycy nie są zgodni co do tego, jakie napoje można wliczyć w ten limit, a jakich nie.

  • Bezdyskusyjnie podstawowym napojem powinna być zwyczajna, czysta woda. Nie ma przy tym znaczenia, czy będzie to woda stołowa (zwana nieprecyzyjnie mineralną), czy woda wodociągowa – paradoksalnie ta druga musi spełniać nawet bardziej wygórowane wymogi.
  • W przypadku osób starszych do puli przyjmowanych płynów należy też wliczać herbatę – tutaj już dietetycy nie są zgodni, ale nie są w stanie podać konkretnych badań na poparcie swoich tez, a praktyka opiekunek potwierdza, że w przypadku podopiecznych nieprzepadających za czystą wodą, herbata sprawdza się równie dobrze.

Nie ma też sensu przeliczanie ilości wody do wypicia na szklanki. Tę sumę bowiem obniżą choćby zupy podawane na obiad. Z kolei nie będą się w nią wliczały napoje o wysokiej zawartości cukrów, choćby soki.

Osoby starsze piją mniej

Z wiekiem spada nie tylko poziom aktywności fizycznej, ale też ogólnie spowalnia metabolizm. To znaczy, że mniej płynów nie tylko będą przyjmowały osoby leżące, ale też w miarę aktywni seniorzy. Tak naprawdę zadaniem opiekunki będzie w tym przypadku oszacowanie ilości wody, jaką podopieczni powinni wypić. Punkt wyjścia będzie raczej w okolicy dwóch litrów, a często nawet poniżej.

  • Spowolnienie metabolizmu przejawia się czasem również słabszym odczuwaniem pragnienia, więc nie można do końca polegać wyłącznie na opinii podopiecznych.
  • U seniorów leżących lub po prostu spędzających więcej czasu choćby pod grubym kocem, będzie dochodziło do intensywniejszego pocenia – to znaczy, że powinni oni pić więcej.
  • Starsi podopieczni mają często tendencję do ssania landrynek, zamiast wypicia szklanki wody, kiedy robi się ciepło. Niestety – to tylko pozornie likwiduje pragnienie i opiekunka powinna raczej namawiać podopiecznego do zmiany nawyku.
  • Wiele starszych osób jest przyzwyczajonych do picia jedynie w czasie posiłku. To jednak bardzo często nie wystarcza, warto więc czasem przemycić dodatkową szklankę herbaty choćby razem z ciasteczkiem.

A jeśli nie woda, to co?

Warto pamiętać o kilku dodatkowych opcjach – można po nie sięgnąć, kiedy podopieczni z różnych powodów nie wypijają odpowiedniej ilości wody. Nie będzie błędem na przykład podanie umiarkowanej ilości soków owocowych (tu jednak często trzeba jeszcze kontrolować indeks glikemiczny). Uzupełnić niedobory płynów mogą też niektóre owoce (arbuzy, truskawki, ananas czy nawet dojrzałe morele i brzoskwinie) i warzywa (pomidory, ogórki).

W przypadku biegunki u podopiecznych lub u osób, które przyjmują leki diuretyczne, a jednocześnie piją zbyt mało, należy – poza oczywiście namawianiem do picia wody – doraźnie stosować preparaty nawadniające z elektrolitami. Trzeba bowiem pamiętać, że woda jako taka nie bierze udziału w metabolizmie – reguluje go pośrednio, będąc źródłem jonów oraz środowiskiem reakcji szlaków metabolicznych. Istotne zagrożenie dla zdrowia stanowi nie tylko samo odwodnienie, ale ogólnie zachwianie równowagi elektrolitowej, do czego dochodzi w przypadku biegunki czy zwiększonej diurezy.

Obserwacja to jedyne rozwiązanie

Jak powinna postępować opiekunka osoby starszej, żeby ustalić, jakie jest naprawdę dzienne zapotrzebowanie na wodę u podopiecznych? Nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi i trzeba bazować na ciągłej obserwacji i własnym doświadczeniu.

  • Zamiast wyznaczać sztywny limit, trzeba dostosowywać elastycznie ilość podawanych płynów.
  • W miarę możliwości należy zachęcać seniora do picia wody, ewentualnie herbaty lub skromnych ilości soku.
  • W ciepłe dni, a także w przypadku biegunki, stanów podgorączkowych lub w dni większej aktywności należy rozsądnie zwiększyć ilość podawanej wody.
  • Warto po prostu pytać podopiecznych, czy nie chcą się czegoś napić – wiele starszych osób odczuwa pragnienie, ale zwyczajnie nie chce im się zrobić sobie herbaty czy poprosić opiekunkę o szklankę wody.

Sygnałami świadczącymi o zbyt małej ilości przyjmowanych płynów będą między innymi zmniejszone oddawanie moczu, ogólne osłabienie i uczucie słabości, bóle głowy czy senność. Objawy te pojawiają się wbrew pozorom dość szybko, problemem może być natomiast ich zidentyfikowanie u niektórych podopiecznych. W miarę możliwości na początku współpracy warto więc poznać historię pacjenta od rodziny lub poprzedniej opiekunki – często informacje od nich uzyskane pozwalają już na wstępie stwierdzić, że senior pije zbyt mało czy choćby określić jego upodobania.

Podsumowanie

Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie o to, ile wody powinna pić osoba starsza. Zresztą w tym przypadku różnice indywidualne są naprawdę olbrzymie i nie wolno ich bagatelizować. U wielu podopiecznych samo tylko wypicie nieco większej ilości wody już będzie przekładało się na znacznie lepsze samopoczucie – to okazja, której nie wolno przeoczyć.