Odleżyny stanowią często spotykany problem osób chorych czy też będących w podeszłym wieku, ale też mogą pojawić się w różnych innych sytuacjach. Często są bezpośrednią konsekwencją długotrwałego leżenia w łóżku na skutek choroby, urazu czy długiej rekonwalescencji.

Odleżyny to uszkodzenia skóry oraz tkanek głębokich, które powstają pod wpływem ucisku. Doprowadza on do niedokrwienia i niedotlenienia komórek, a w efekcie do ich śmierci. Niestety, ogniska martwicy stosunkowo szybko wędrują w głąb ciała, aż do kości, a zaczątkiem do powstawania odleżyn może być nawet kilkugodzinna, nieruchoma pozycja leżącego. Wokół pojawiających się odleżyn mogą się pojawiać miejsca z wydzieliną ropną, które będą zajmować kolejne miejsca na skórze. Odleżyny potrafią długo się goić i przysparzają choremu sporo cierpienia. Z tego też względu tak kluczowa jest odpowiednia profilaktyka przeciw odleżynom wdrażana przez osoby świadczące opiekę nad chorym. W tym przypadku znacznie lepiej jest zapobiegać niż leczyć. To, jak ciężki jest stan chorego i jego odleżyn klasyfikuje się na pięciostopniowej skali. Jednakże, odpowiednio wdrożona profilaktyka pomaga skutecznie zapobiegać temu problemowi.

Miejsca szczególnie narażone na powstawanie odleżyn i ich pielęgnacja

Zdecydowanie najczęściej odleżyny pojawiają się w dolnych partiach ciała, a więc poniżej pasa, tam, gdzie elementy kostne znajdują się najbliżej skóry. Należy więc szczególną uwagę zwracać na okolice miednicy i stawów biodrowych, okolice krzyża, wewnętrzną stronę kolan oraz kostek, a także pięty. W przypadku osób poruszających się na wózkach inwalidzkich będą to ręce, pośladki oraz pięty.

Nie bez znaczenia jest tutaj odpowiednia pielęgnacja skóry chorego, która powinna być wykonywana regularnie. Toaleta powinna być wykonywana przynajmniej raz dziennie lub też w przypadku nadmiernego pocenia się nawet częściej. Dodatkowo, powinna być wzbogacana dedykowanymi preparatami na skórę lub też takimi, które działają nawilżająco, ochronnie i łagodząco. Zaleca się natłuszczanie skóry oraz unikanie preparatów, które mogłyby się zbierać na skórze jak talk czy zasypka. Należy również unikać zanieczyszczenia ciała np. przez mocz. Stosowane produkty takie jak pieluchomajtki powinny mieć maksymalnie chłonną, ale i oddychającą strukturę. Najlepiej, aby stosowana bielizna była wykonana z naturalnych materiałów.

Zachęcanie do większej aktywności fizycznej

W wielu przypadkach jest to możliwe, chociaż nie zawsze taka aktywność jest wskazana lub też nawet zalecana przez lekarzy ze względu na stan pacjenta. Najlepiej zadbać o to, aby podopieczny często sam zmieniał pozycję i nie pozostawał w bezruchu w jednym ułożeniu ciała przez kilka godzin. Jeśli osoba chora nie będzie w stanie sama zmieniać pozycji- należy jej w tym pomagać. Szacuje się, że w ramach profilaktyki przeciw powstawaniu odleżyn zmiana pozycji ciała powinna być wykonywana co najmniej co dwie godziny.

W przypadku osoby leżącej, zalecane jest stosowanie specjalnych materacy zmiennociśnieniowych. W komorach materaca następuje sukcesywna zmiana ciśnienia, a dzięki temu może zostać zapewniony dynamiczny dopływ krwi do wszystkich części ciała. Z kolei w przypadku osób poruszających się na wózkach inwalidzkich najlepiej stosować dedykowane poduszki przeciwodleżynowe. Tutaj warto pamiętać o zmianie pozycji ciała co pół godziny, pomaga również częste, delikatne unoszenie ciała na rękach.

Aktywność fizyczna gra tutaj ogromną rolę, warto pamiętać, że może być zarówno czynna- jeśli stan zdrowia pacjenta na to pozwala- lub też bierna jeśli tylko zajdzie taka konieczność. Ze względu na ciężar osoby chorej można wspomagać się specjalnym sprzętem rehabilitacyjnym, na przykład takim, który pomaga w unoszeniu kończyn chorego. Bardzo pomocne są również masaże ciała, ale tylko w miejscach, które nie zostały zajęte chorobą. Oklepywanie sprawdzi się w przypadku miejsc, które ze względu na charakter dolegliwości pacjenta są szczególnie narażone na nacisk.

Odpowiednia dieta chorego również ma znaczenie

Dbanie o to w jaki sposób odżywia się osoba chora również może stanowić profilaktykę przeciw powstawaniu odleżyn. Należy zadbać o odpowiednie nawodnienie, ale i o to, aby wprowadzana dieta nie powodowała ani nadwagi ani niedowagi. Nadwaga czy nawet otyłość sprzyjają niskiej aktywności fizycznej i uniemożliwiają nawet minimalną aktywność fizyczną u osoby chorej. W przypadku powstawania odleżyn bardzo ważne jest, aby nie zapominać o odpowiednich dawkach witaminy C oraz cynku. Ich niedobory mogą sprzyjać powstawaniu odleżyn. Dieta powinna być także bogata w witaminy A oraz E, a także w krzem sprzyjający procesowi regeneracji tkanek. Najlepszym rozwiązaniem jest dieta lekkostrawna, zakładająca mniejsze posiłki w około 3 godzinnych odstępach czasu. Spore znaczenie ma też spora zawartość białka w diecie chorego, gdyż białko wspomaga gojenie się ran.

Podsumowując, istnieje przynajmniej kilka sposobów na to, aby zastosować skuteczną profilaktykę przeciwko powstawaniu odleżyn. Dzięki niej można zaoszczędzić choremu wiele cierpienia i sprawić, że być może szybciej wróci do zdrowia.