Większość ludzi przez wiele dekad swojego dorosłego życia może cieszyć się sprawnym poruszaniem się i pewnym krokiem. Nie doceniamy tego dopóki my sami lub osoby pod naszą opieką nie spotkają się z problemem zachowania równowagi. Wpływa on zasadniczo na zdolności przemieszczania się i sposób poruszania. Zaburzenia równowagi grożą upadkiem i jego groźnymi dla osób starszych konsekwencjami. Dlatego warto zapoznać się z tematem i zapobiegać niebezpiecznym sytuacjom.

Przyczyny problemów z równowagą w starszym wieku

Z wiekiem coraz więcej narządów wewnętrznych i układów w ciele człowieka zaczyna niedomagać. Jednak zwykle istnieje dodatkowe źródło problemu. Najczęściej źródła zaburzeń równowagi można doszukiwać się w:

  • bólach głowy
  • odwodnieniu-często wynikającym z obniżonego pragnienia u osób starszych
  • chorobie Meniere'a, charakteryzującej się atakami uporczywych zawrotów głowy
  • zaburzeniach widzenia
  • zaburzeniach lękowych
  • zaburzeniach otępiennych
  • przebytym udarze mózgu
  • zapaleniu błędnika
  • chorobach neurologicznych
  • chorobach układu mięśniowo-szkieletowego
  • chorobach wątroby
  • nerwiaku nerwu przedsionkowo-ślimakowego

Zaburzenia równowagi i zawroty głowy są również częstym efektem ubocznym przyjmowanych leków. Są to na przykład farmaceutyki stosowane przy nadciśnieniu, depresji, stanach lękowych, przewlekłych bólach(szczególnie opioidy) oraz chorobie Parkinsona.

Skutki zaburzeń równowagi obserwowane w codziennym życiu

Poczucie braku równowagi przez seniorów w dużym stopniu wpływa na ich codzienne funkcjonowanie. Do realnych zachwiań dołączają wszelkie lęki związane z odczuwaniem tych zaburzeń. W związku z tym już od rana można zauważyć niepewność przy wstawaniu z łóżka i problem z dojściem do toalety. W ciągu dnia można zaobserwować niepewny chód, a nawet zataczanie się jak po spożyciu alkoholu. Seniorzy z zaburzeniami równowagi często nabierają nawyku ciągłego podpierania się o ściany, schody, meble i nie mają zaufania do własnego ciała. To może rodzić trudności w przemieszczeniu się nawet o kilka metrów na otwartej przestrzeni, gdzie brakuje punktów podparcia. Dodatkowo pojawiają się również zawroty głowy, nudności i wymioty oraz bardzo nieprzyjemne poczucie dezorientacji.

Niebezpieczeństwa wynikające z zaburzeń równowagi

Trudności z zachowaniem równowagi przede wszystkim rodzą niepewność i wpływają na coraz bardziej zachowawcze przemieszczanie się seniora. Prowadzą do pojawienia się wielu nowych lęków, z którymi wcześniej osoba starsza nie musiała się zmagać.

Kolejnym następstwem braku równowagi są upadki, które w zaawansowanym wieku mogą mieć bardzo poważne konsekwencje. Wraz z wiekiem maleje gęstość kości i pojawia się osteoporoza, która zwiększa podatność na złamania. Również zrastanie się kości i gojenie się po urazach u seniorów nie przebiega już w taki sam sposób jak u osób młodszych. Najgorszymi uszkodzeniami ciała w tym wieku są złamania szyjki kości udowej lub kości biodrowej. Wymagają one długiego leczenia, rehabilitacji i ograniczenia sprawności na długi czas. W dużym stopniu zwiększają ryzyko zgonu seniora.

Przebyte upadki znacząco wpływają na psychikę starszej osoby. Lęki i utrata sprawności ruchowej mogą doprowadzić do braku chęci rehabilitacji i powrotu do sprawności. Życie osób doświadczających takich konsekwencji zwykle traci swoją jakość i ogranicza się do niezbędnego minimum codziennego funkcjonowania. Dlatego tak ważne są działania zapobiegawcze.

Jak opiekować się osobą z zaburzeniami równowagi i zapobiegać ich konsekwencjom

Przede wszystkim należy doszukiwać się źródła problemu. Podejście do zaburzeń równowagi jako konsekwencji starzenia się organizmu jest dużym uproszczeniem. Najczęściej problemy te wywołuje choroba lub przyjmowane leki. Poszerzenie diagnostyki i pochylenie się nad problemem wspólnie z pacjentem i lekarzami, może w dużym stopniu wyeliminować problem.

Warto także zwrócić uwagę na nawyki seniora, takie jak przyjmowane pokarmy i płyny. Może okazać się, że zaburzenia równowagi ustąpią przy odpowiednim nawodnieniu lub uregulowaniu poziomu cukru we krwi.

Dużą rolę w zapobieganiu następstwom zaburzeń równowagi ma aktywność fizyczna. Zachęcanie seniora do regularnych spacerów, ćwiczeń dostosowanych do wieku i poprawiających zmysł równowagi, będzie owocowało większą sprawnością w życiu codziennym i pozytywnie wpłynie na psychikę. Ponowne nabieranie pewności siebie w poruszaniu się i lekkich ćwiczeniach może przynieść wiele radości. Natomiast zwiększenie aktywności seniora wpłynie pozytywnie również na opiekuna.

Pojawienie się zaburzeń równowagi u osób starszych nie jest wyrokiem. Nie musi skutkować ograniczonym poruszaniem się i zmniejszeniem sprawności na co dzień. Najczęściej źródło problemu da się znaleźć w poszerzonej diagnostyce i przy obserwacji ciała przez samego seniora i jego opiekunów. Odpowiednio dobrana aktywność fizyczna i ćwiczenia mogą skutecznie wspomóc w zaburzeniach równowagi. Starsza osoba ma szansę odzyskać radość życia i zaufanie do własnego ciała oraz znów cieszyć się sprawnością fizyczną.