Opieka i pomoc osobom starszym jest zajęciem, które z pewnością wymaga posiadania właściwych predyspozycji interpersonalnych. Dobra opiekunka bądź opiekun powinien cechować się empatycznością, spokojem oraz serdecznością w stosunku do podopiecznego. Niemniej jednak, tak samo istotne jak kolaboracja ważnych cech charakteru jest posiadanie podstawowej wiedzy z zakresu medycyny. Znajomość zasad pierwszej pomocy oraz symptomów najważniejszych chorób wieku starczego lub cywilizacyjnych dolegliwości przewlekłych z pewnością podnosi kompetencje oraz pewność siebie osoby wykonującej zawód opiekuna. Jedną z dolegliwości, która bardzo często pojawia się u seniorów, a może zwiastować rozwój poważnych chorób neurologicznych są omdlenia. Co warto o nich wiedzieć? Jak postępować w przypadku omdlenia podopiecznego? Jakie neurologiczne przyczyny prowadzą do omdleń u seniorów?

Czym jest omdlenie - najważniejsze informacje

Organizm człowieka, wraz z upływem lat poddawany jest fizjologicznemu procesowi starzenia. Oznacza to, że na skutek działania czynników zewnętrznych, wewnętrznych oraz środowiskowych ustrój człowieka narażony jest na powolne obniżanie i swoich zdolności do prawidłowego funkcjonowania, co może przekładać się na rozwój chorób o różnym podłożu. Jedną z dolegliwości, która związana jest z podeszłym wiekiem, a przyczyną pojawienia się jej mogą być czynniki neurologiczne jest omdlenie.

Świadomość człowieka ma prawo funkcjonować prawidłowo, jeśli odpowiadające za jej działanie struktury mózgu, czyli pień oraz kora mózgowa są efektywnie zaopatrywane w krew. Aby struktury odpowiadające za prawidłowe utrzymywanie świadomości działa prawidłowe, niezbędne jest utrzymanie w zdrowiu trzech składowych organizmu, czyli układu nerwowego, krążenia oraz oddychania. Jeśli ten warunek przestaje być spełniony może dochodzić do zaburzeń świadomości i omdleń. Omdlenie definiowane jest w medycynie jako przejściowa utrata świadomości. Genezą powstania takiego stanu jest chwilowe przerwanie dopływu krwi do mózgu lub spadek właściwej ilości tlenu dostarczanego do struktur mózgu. Typowymi cechami dla omdlenia jest gwałtowny początek, niezbyt długi czas trwania i samoistne, całkowite ustąpienie tego stanu. Omdlenie zwykle nie ma groźnego charakteru, niemniej jednak może mu towarzyszyć upadek, którego konsekwencją może być uraz.

Neurologiczne przyczyny omdleń u osób starszych - co warto wiedzieć?

Omdlenie jest patologicznym stanem, który nie jest naturalnym stanem dla organizmu człowieka. Wystąpienie omdlenia u podopiecznego powinno skłonić opiekuna do bacznej obserwacji seniora, a także skłonienia go do wizyty u internisty lub swojego lekarza rodzinnego. Głównymi objawami, które mogą zwiastować omdlenie to przede wszystkim odczuwalne zawroty głowy, jej ból i odczuwanie ogólnego osłabienia organizmu. Dodatkowo, omdlenie bardzo często poprzedzone jest zaburzeniami widzenia czy narządu słuchu, a także nadmierne pocenie się oraz nudności. Upadek towarzyszący omdleniu zwykle związany jest z nagłym obniżeniem napięcia mięśni, co przekłada się na chwilowy bezwład ciała.

Głównymi przyczynami neurologicznymi omdleń u osób starszych jest niedokrwienie lub niedotlenienie dwóch struktur mózgu, które odpowiadają za działanie świadomości.  Na skutek patologii neurologicznych może dojść do nagłego zmniejszenia ilości krwi w pniu mózgu lub korze mózgowej, czego efektem jest krótkotrwałe omdlenie. Taki stan u osoby starszej może mieć poważne konsekwencje, do których należą:

  • choroby układu krążenia i serca, które prowadzą do obniżenia wydolności przepływu krwi,
  • choroby cywilizacyjne, czyli cukrzyca, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze,
  • zaburzenia rytmu pracy serca, czyli tachykardia i inne schorzenia,
  • odwodnienie organizmu,
  • inne patologie neurologiczne, które są konsekwencją ucisków na naczynia krwionośne ulokowane w mózgu.

Omdlenie u osoby starszej nie może być w żaden sposób bagatelizowane. Ze względu na fizjologiczne starzenie się organizmu krótkotrwała utrata świadomości zwykle związane jest z niebezpiecznymi chorobami o charakterze przewlekłym i ogólnoustrojowym. Neurologiczne przyczyny omdleń wymagają wnikliwej diagnostyki, a powtarzające się ataki - konsultacji z neurologiem.

Jak pomóc osobie starszej podczas omdlenia?

Omdlenie u osoby starszej wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekuna. Jak pomóc seniorowi w przypadku utraty świadomości? Pierwszym krokiem powinno być upewnienie się, czy przestrzeń w którym znajduje się podopieczny jest bezpieczna. Jeśli nie istnieją czynniki zagrażające ciału, zdrowiu i życiu osoby starszej należy przystąpić do udzielania tak zwanej pierwszej pomocy przy zasłabnięciu.

Jedną z czynności, jaką można wykonać jest uniesienie nóg do góry i rozluźnienie kołnierza czy zdjęcie szalika z szyi. To metoda pozwalająca na poprawienie dopływu krwi do mózgu, czego efektem będzie odzyskanie świadomości. Jeśli po jej odzyskaniu nie pojawiają się zawroty głowy czy nudności i wymioty, osoba starsza może przejść do pozycji siedzącej i odpocząć przez kilka minut. Warto pamiętać, że bardzo niepokojącą sytuacją jest nieodzyskiwanie przytomności przez podopiecznego przez dłuższy czas. To może oznaczać rozwijanie się sytuacji zagrażającej życiu, która wymaga wezwania karetki pogotowia ratunkowego.