Wbrew obiegowym opiniom jesteśmy w stanie uczyć się przez całe życie. Z tego tez powodu edukacja w wieku emerytalnym jest niezwykle ważna. Pozwala nie tylko zachować świeży umysł oraz szybkość reakcji, ale daje również zadowolenie i umożliwia na spotkania z rówieśnikami.

Jak twierdzą naukowcy mózg ludzki pozostaje aktywny przez całe życie, co oznacza, iż przeświadczenie o tym, że w starszym wieku nie jesteśmy w stanie się niczego nauczyć, jest błędne. Co za tym idzie, proces tworzenia się neuronów zachodzi przez całe życie i na ten stan możemy mieć wpływ poprzez odpowiednie stymulowanie mózgu i dostarczanie mu różnego rodzaju bodźców. Im więcej okazji do pobudzania umysłu, tym więcej pojawi się nowych neuronów. Z tego też powodu po ukończeniu 60. roku życia zaleca się rozwiązywanie łamigłówek, grę w karty lub szachy albo scrabble. Co ciekawe, w tym wieku warto również uczyć się nowych rzeczy, na przykład języka.

Czynniki wpływające negatywnie na pracę mózgu

Mimo iż w ciele seniorów zachodzą zmiany związane z wiekiem, mózg pozostaje nieustannie aktywny. Trzeba jednak pamiętać, że jego stan może ulec pogorszeniu z powodu takich czynników jak na przykład stres. Jest on uznawany za jeden z najważniejszych elementów wpływających negatywnie na umysł z tego powodu, iż może powodować zmniejszenie jego objętości. Dlatego wybierając zajęcia aktywizujące podopiecznych warto zadbać o to, aby odbywały się one przede wszystkim w bezpiecznym i przyjaznym środowisku, najlepiej takim, w którym znajdują się osoby o podobnych zainteresowaniach.

Co bardzo ważne tego typu aktywność można podejmować samodzielnie, jednak wśród innych osób seniorzy będą bardziej skłonni do uczenia się, a dodatkowo unikną samotności, która jest jednym z czynników wpływających na pojawienie się depresji.

Motywacja a edukacja i aktywizacja osób w podeszłym wieku

Motywacją nazywamy chęć podejmowania działania. Jest to wewnętrzny stan człowieka, który sprawia, że określona aktywność zostaje podjęta lub jej wykonanie zostaje zaniechane. W psychologii wyróżnia się dwa rodzaje motywacji: wewnętrzną oraz zewnętrzną. Pierwsza z nich pojawia się, kiedy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb, druga – w momencie, w którym pobudzenie potrzeby wynika z zastosowania systemu kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu nimi.

W przypadku osób starszych istnieją cztery elementy, które wpływają na pobudzenie ich motywacji do działania. Należą do nich przede wszystkim sukces, czyli potrzeba powodzenia w uczeniu się, wola – poczucie posiadania wpływu na uczenie się. Następnie pojawia się wartość, a więc przekonanie, że w procesie edukacji nabywa się wiedzę przydatną. Ostatnią składową jest przyjemność, czyli oczekiwanie, iż nauka pozostanie źródłem przyjemności. Zasady te przenikają się nawzajem i są ze sobą powiązane, a stosowanie ich wymiennie przez edukatorów sprawia, że uczący się dorośli w podeszłym wieku są pozytywnie nastawieni do procesu uczenia się.

Jak wybrać zajęcia odpowiednie dla seniora?

Wydawałoby się, że pierwszą i najważniejszą zasadą wyboru odpowiedniej aktywności dla naszego seniora jest przede wszystkim dopasowanie jej do jego możliwości oraz zainteresowań. Jest to prawdziwe stwierdzenie, warto jednak pamiętać o tym, że nie tylko te dwa czynniki decydują o tym, czy senior zdecyduje się na podjęcie nauki.

Osoby organizujące zajęcia aktywizujące dla osób w podeszłym wieku zauważają, że takie czynniki jak czas oraz miejsce spotkań są również niezwykle istotne. Biorąc po uwagę lokalizację, trzeba zwrócić uwagę na takie elementy jak oddalenie od przystanków komunikacji miejskiej oraz możliwość zaparkowania samochodów. Ponadto budynek powinien być wyposażony w ułatwienia dla osób niepełnosprawnych, a samo wyposażenie sali bezpieczne, odpowiednio oświetlone oraz oddalone od wszelkiego rodzaju źródeł hałasu. Z pewnością pomocna będzie również większa przestrzeń, w której bez problemu będzie można odłożyć na bok pomoce rehabilitacyjne.

Bez wątpienia istotnym elementem podnoszącym motywację osób starszych do nabywania nowych umiejętności jest osoba nauczyciela, trenera lub edukatora. Powinien on być świadomy tego, że seniorzy to ludzie o bogatym doświadczeniu życiowym, posiadający różne umiejętności, którzy lubią i powinni wiedzieć, w jakim celu uczą się i nabywają nowych zdolności. Osoba taka powinna zatem wykazywać się cierpliwością oraz chęcią wyjaśnienia, dlaczego dane ćwiczenie jest wykonywane i jaki związek ma ono z tematem spotkania.

Zajęcia powinny bazować na aktywizacji seniorów poprzez rozwiązywanie problemów. Z tego też powodu edukator powinien stwarzać im możliwość dzielenia się doświadczeniem, własnymi przemyśleniami oraz zadawanie pytań wzbudzających ciekawość i refleksję. W tym celu stosuje się zazwyczaj takie interaktywne metody pracy jak: odgrywanie ról, studium przypadku oraz praca w małych grupach. Ponadto nauczyciel wskazuje inne źródła, z których można czerpać wiedzę lub udostępnia materiały i zachęca do samodzielnego uczenia się.